Akıllı Hans etkisi, bir gözlemcinin yanıtlarının bilinçli olmayan sinyallerden etkilenebileceği bir fenomendir. Bu etki, 1900'lerin başında Almanya'da bir at olan "Akıllı Hans"ın performansıyla ortaya çıkmıştır.
Akıllı Hans'ın sahibi, atın basit matematiksel problemleri çözebildiğini iddia etmişti. Atın yanındayken, biri tarafından sorulan matematiksel bir sorunun cevabını göstermek için at, zemine ayaklarıyla vuruyordu. Örneğin, bir kişi "2+3 kaç eder?" diye sorduğunda, at ayaklarını 5 kez vurarak doğru cevabı veriyordu.
Başlangıçta, bu olaylar Akıllı Hans'ın gerçek bir matematiksel anlayışa sahip olduğunu düşündürdü. Ancak daha sonra yapılan araştırmalar, aslında atın, insanların bilinçsizce verdiği işaretlerden ipuçları topladığını gösterdi. At, soruyu soran kişinin vücut dilini, solunumunu, kas gerginliğini ve hatta gözlerinin hareketini izleyerek doğru cevabı buluyordu.
Bu durum, Akıllı Hans etkisi olarak adlandırıldı. Atın gerçek bir matematiksel yeteneği olmadığı, sadece insanların bilinçsiz sinyallerini algıladığı ortaya çıktı. Bu etki, hayvanlarla yapılan deneylerde ve insanlarla etkileşimde de gözlemlenebilir. Bir gözlemci, bilinçsiz sinyalleri yakalayarak veya beklenen sonuçlara doğru yönlendirilerek, yanıtlarını etkileyebilir.
Akıllı Hans etkisi, insanların ve hayvanların davranışlarını değerlendirirken bilinçsiz etkileşimleri dikkate almamız gerektiğini gösteren bir uyarıdır
